مقالات - مقالات متفرقه مهدویت

آیت‌الله شیخ محمدتقی اصفهانی مشهور به «آقا نجفی» در یك‌صد سال پیش با تتبع در روایات و احادیث اهل‌بیت (ع)، پنجاه‌وچهار وظیفه مؤمنان در زمان غیبت امام زمان (عج) را در دو مجلد 25 و 29 موردی بیان می‌كند.

آیت‌الله شیخ محمدتقی اصفهانی مشهور به «آقا نجفی» در شب هفدهم ربیع‌الثانی سال 1225 شمسی پا به عرصه گیتی نهاد و در روز یكشنبه 11 شعبان‌المعظم سال 1295 شمسی دعوت حق را لبیك گفت.
وی در طول بیش از هفت‌دهه‌ عمر با بركت خویش،‌ كتاب‌های بسیاری را به دو زبان فارسی و عربی تألیف كرد كه از جمله آن‌ها می‌توان به دلایل الاحكام، حقایق الاسرار، اسرار الزیارة، عنایات الرضویة، جامع الاسرار، اشارة ایمانیة، دلایل الاصول، كتاب المتاجر، كاشف الاسرار، اسرار الشریعة، فضایل الائمة، مفتاح السعادة، جامع السعادة، حسام الشیعة، اخلاق المؤمنین، ردیه آقانجفی بر یهود، رساله توضیح المسائل فارسی، رساله در جبر و تفویض، رساله در دیات و قصاص اشاره كرد.
وی كه داماد مرحوم شیخ جعفر كاشف‌الغطاء نیز به شمار می‌رفت، شاگردان بسیاری را به جامعه اسلامی تقدیم كرد كه از جمله آن‌ها می‌توان به «سیدحسن حسینی قوچانی» (آقانجفی) و آیت‌الله العظمی سید حسین بروجردی اشاره كرد.
آقا نجفی در عمر شریف خویش از عنایات خاصه اهل‌بیت (ع) بهره‌مند شد و عنایات ربانی و شهودی ملكوتی را تجربه كرد كه از جمله آن‌ها می‌توان به زیارت حضرت زهرا (س) در عالم رؤیا اشاره كرد.
وی در مسائل سیاسی نیز با اتخاذ موضعی غیرمنفعلانه، علیه بابیت و بهائیت به افشاگری پرداخت كه همین موضوع موجب تبعید وی از اصفهان شد. پیش از این نیز، آیت‌الله شیخ محمدتقی اصفهانی در رأس جنبش تحریم تنباكو در اصفهان قرار داشت. مرحوم سیدجمال‌الدین اسد آبادی پس از ملاقات با آقا نجفی می‌گوید: حرارتی به كله‌اش دیدم كه در «بیسمارك» (نخستین صدراعظم آلمان) نبود و به‌راستی اگر وزارت اعظم ایران را بر عهده داشت، مانند امیركبیر حفظ حدود مملكت را می‌كرد كه بیگانه از آن یك وجب نبرد!
آقا نجفی، رساله‌ای دو جلدی‌ با عنوان «وظیفة‌الأنام فی زمن غیبة‌الإمام» (وظایف مردم در زمان غیبت امام‌زمان) دارد كه در جلد اول آن 25 وظیفه و در جلد دوم 29 وظیفه‌ای (در مجموع 54 وظیفه‌) كه منتظران واقعی باید در غیاب امام انجام دهند، می‌پردازد.
وی در ابتدای این رساله می‌نویسد: «به عرض برادران ایمانی می‌رساند كه حقیر جمع نمودم در این مختصر جمله‌ای از اعمالی را كه وظیفه مؤمنین است در زمان غائب بودن امام زمان صلوات‌الله علیه یعنی حضرت حجة بن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب علیهم‌السلام كه مؤمنین را سزاوار است مواظبت و عمل به آنها».
اكنون 29 وظیفه دوم با اندكی تصرف و تلخیص در پی می‌آید:

* اول؛
آنكه علما علم خود را ظاهر كنند و به كسانی كه جاهل و نادانند طریق جواب مخالفین را بیاموزند كه آنها حیران و گمراه نشوند و اگر حیرانند از حیرانی نجات یابند.
و در اصول كافی از معاویه بن عمار منقول است كه: به حضرت صادق (ع) عرض كردم: شخصی است روایت احادیث شما می كند و در میان مردم حدیث شما را منتشر می‌نماید و دل‌های شیعیان شما را به سبب آن محكم می‌كند او بهتر است یا عابدی كه عبادت می‌كند و روایت حدیث نمی‌كند؟ فرمودند: آن كسی كه روایت حدیث ما می‌كند و دل‌های شیعیان ما را با آن محكم می‌كند بهتر است از هزار عابد.
پس مقتضای احادیث مذكور و غیر آنها باید هر عاملی به قدر قوه خود اظهار علم خود نماید خصوص در این زمان كه بدعت‌ها ظاهر شده است.
در اصول كافی از حضرت رسول (ص) مروری است كه فرمودند: هرگاه ظاهر شد بدعتها در میان امت پس باید آشكار كند عالم علم خود را واگر نكند بر اوست لعنت خدا جل شانه

* دوم؛
آنكه مراقبت و اهتمام در ادای حقوق امام زمان (ع) هركسی به قدر قوه خود بكند و در خدمتگزاری به آن جناب كوتاهی نكند در بحار مروی است كه از حضرت صادق (ع) پرسیدند آیا حضرت قائم (ع) متولد شده؟ فرمودند: هنوز متولد نشده است. بعد فرمودند: اگر من در زمان او می‌بودم تا زنده بودم او را خدمت می‌كردم. (البحار، ج 51، ص 148)

* سوم؛
آنكه هر وقت شخص می‌خواهد دعا بكند اول دعا به جهت آن جناب بكند و ظهور آن حضرت را از حق‌تعالی سؤال كند، بعد دعا به جهت خود بكند و این مطلب از ملاحظه و تأمل در دعای روز عرفه از صحیفه مباركه سجادیه واضح می‌شود. علاوه بر اینكه مقتضای كمال محبت و مراقبت در ادای حقوق آن حضرت همین است و از بعضی احادیث خاصه هم استفاده می‌شود، علاوه بر اینكه نزدیك به هشتاد فایده بزرگ از فواید دنیوی و اخروی حاصل می‌شود برای شخص به سبب دعا كردن به آن حضرت و طلب فرج و ظهور آن جناب را از حق تعالی داشتن.

* چهارم؛
آنكه به خصوص اظهار محبت و دوستی به آن حضرت بكند به جهت حدیثی كه در «غایة المرام» (جلد اول، صفحه 42) از حضرت رسول (ص) مروی است كه فرمودند: در شب معراج خطاب از جانب حضرت حق جل جلاله به من رسید كه آیا می‌خواهی اوصیای خود ترا به ببینی؟ گفتم: بلی خطاب شد نظر كن مقابل روی خود چون نگاه كردم اشباح دوازده وصی خود را دیدم و حجت قائم مثل ستاره درخشان میان آنها می درخشید پس عرض كردم خدایا اینها كیستند؟ خطاب شد: اینها امام‌های بر حقند و اینكه میان آنها درخشان است قائم است كه حلال مرا حلال می‌كند و حرام مرا حلال می‌كند (یعنی همه احكام دین را ظهار می‌كند و در زمان ظهور تقیه نمی‌شود) و انتقام می‌كشد از دشمنان من، ای محمد (ص) او را دوست بدار، زیرا كه من او را دوست می‌دارم و دوست می‌دارم هركسی كه او را دوست دارد.

* پنجم؛
به یاران آن حضرت دعا نماید همچنان كه در دعای «یونس بن عبدالرحمن» مذكور است.

* ششم؛
نفرین به دشمنان آن جناب كردن چنانچه در اخبار متعدده و در دعای مروی از خود آن حضرت وارد شده. (الاحتجاج، ج 2، ص 316)

* هفتم؛
از خداوند مسئلت كنیم كه ما را از یاران آن حضرت قرار دهد؛ چنانچه در دعای «عهد» و غیره وارد شده است.

* هشتم؛
آنكه در دعا كردن به آن جناب ـ خصوصاً در مجالس و محافل ـ صداها را بلند كنند، زیرا كه علاوه بر آنكه تعظیم شعائرالله است ،از بعض عبارات دعای «ندبه» كه مروی از حضرت صادق (ع) است استحباب و رجحان آن ظاهر می‌شود. (و آن عبارت این است: «الی متی اجار فیك یا مولای والی متی»)

* نهم؛
صلوات فرستادن بر انصار و یاران آن حضرت، زیرا كه آن نوعی از دعای به آن‌ها است و در دعای «عرفه» از صحیفه مباركه سجادیه ذكر شده و از بعضی ادعیه دیگر نیز استفاده می‌شود.

* دهم؛
به نیابت از آن حضرت طواف كردن.

* یازدهم؛
حج نمودن به نیابت از آن حضرت.

* دوازدهم؛
نایب‌گرفتن كه به نیابت آن حضرت طواف كند.

* سیزدهم؛
آنكه همه روز یا هر وقت ممكن شود، عهد و بیعت با آن حضرت را تازه كند. بدان كه معنی بیعت چنانچه اهل لغت گفته‌اند؛ عهد كردن و قرارداد نمودن است و مقصود از بیعت و عهد با آن حضرت این است كه مؤمن به زبان اقرار كند و به صورت قلبی ملتزم شود كه از آن جناب اطاعت نماید و هر وقت ظهور فرماید، او را یاری كند.

* چهاردهم؛
بعضی از فقها مانند محدث عاملی (ره) در وسائل‌الشیعة (ج 100، ص 464) فرموده‌اند كه زیارت كردن قبور ائمه (ع) به نیابت امام (عج) مستحب است.

* پانزدهم؛
در اصول كافی از مفضل‌بن‌عمر روایت شده است كه گفت: شنیدم از حضرت صادق (ع) كه فرمود: برای حضرت صاحب الامر (ع) دو غائب شدن اتفاق می‌افتد كه بازگشت می‌كند در یكی از آن دو، یعنی غیبت اولی به سوی اهل خود و غیبت دومش آنقدر طول می‌كشد كه گفته می‌شود مرد و در كدم وادی رفت مفضل گوید: من گفتم چه كنیم در زمانی كه آن حضرت غائب باشد و طول كشد غیبتش؟ فرمودند: اگر كسی در آن زمان ادعا كرد كه منم صاحب الامر از او بپرسید و بخواهید چیزهایی را كه هیچ كس غیر امام نمی تواند از عهده برآید و جواب گوید.

* شانزدهم؛
آنكه اگر كسی در زمان غائب بودن آن حضرت به غیبت كبری ادعای نائب بودن از جانب آن جناب را مطرح كرد، به نیابت خاصه او را تكذیب كنند و دروغگو دانند، چنانچه در توقیع شریف مروی در «كمال الدین» و «احتجاج» مذكور است.

* هفدهم؛
آنكه وقت برای ظهور آن حضرت معین نكنند و اگر كسی وقت معینی برای ظهور آن جناب بگوید، او را تكذیب كنند و دروغگو دانند. در حدیث صحیح از حضرت صادق (ع) مروری است كه به محمد بن مسلم فرمودند: هركس برای شما وقت معین كرد، نهراسید و او را تكذیب كنید، زیرا كه ما برای هیچكس تعیین وقت نمی‌كنیم. (الغیبة شیخ طوسی، ص 262)
و در حدیث دیگر از «فضیل» منقول است كه گفت به حضرت امام محمدباقر (ع) عرض كردم: آیا برای این امر وقت معینی هست؟ حضرت سه دفعه فرمودند كه: دروغ می‌گویند كسانی كه وقت برای آن معین می‌كنند. (الغیبة شیخ طوسی، ص 262)

* هجدهم؛
تقیه كردن از دشمنان است و معنی تقیه كه واجب است این است كه شخص مؤمن در جایی كه در اظهار حق كردن برای او خوف ضرر عقلایی به جان یا مال یا آبروی او هست، خود را نگاه دارد و اظهار حق نكند، بلكه اگر ناچار شد به جهت حفظ جان یا مال یا آبروی خود به موافقت كردن با مخالفان به زبان با آنها موافقت كند لكن قلب او مخالف زبان او باشد.
در «كمال‌الدین» (جلد 2، صفحه 371) از حضرت امام رضا (ع) مروی است كه فرمودند: هر كس پرهیزكاری از معاصی ندارد دین ندارد و هركس تقیه نمی‌كند، ایمان ندارد و به درستی كه بهترین شماها نزد خداوند آن كسی است كه بیشتر تقیه می‌كند. پرسیدند: یا ابن رسول‌الله تا چه زمان باید تقیه كرد؟ فرمودند: تا روز وقت معلوم و آن روز خروج حضرت قائم ما (ع) است پس هر كس تقیه را پیش از خروج حضرت قائم (عج) ترك كند؛ از ما نیست.

* نوزدهم؛
توبه كردن حقیقتی است از گناهان اگر چه توبه در هر زمان بر گناهكاران واجب است، اما اهتمام به آن در این زمان از این جهت است كه یكی از اسباب غائب بودن حضرت صاحب الامر (عج) و طول غیبت آن جناب، گناهان عظیم و كثیر ما است كه سبب منع و حبس آن حضرت شده از ظاهر شدن، چنانچه در بحارالانوار از حضرت امیرالمؤمنین (ع) روایت شده و در توقیع شریف مروی در «احتجاج» می‌فرماید كه: حبس نمی‌كند ما را از شیعیان مگر آنچه به ما می‌رسد از اعمال زشت ناپسند آنها.

* بیستم؛
در روضه كافی از حضرت صادق (ع) روایت شده كه فرمودند: هر كس از شماها طلب می‌كند لقای حضرت قائم (عج) را باید از حق‌تعالی مسئلت نماید كه با عافیت او را به این فیض برساند، زیرا كه حق تعالی فرستاد حضرت رسول (ص) را برای رحمت و می فرستد حضرت قائم (عج) را برای نقمت. (روضه كافی، ‌ص 234)
مؤلف گوید: یعنی از خداوند طلب كنید كه آنجناب را با ایمان و عافیت از ضلالت‌های آخرالزمان ملاقات نمائید تا مورد انتقام آن جناب نشوید.

* بیست‌ویكم؛
آنكه مؤمن مردم را دوست آن حضرت گرداند، بیان نمودن احسان‌های آن‌جناب نسبت به آنها و بركات و خیرات وجود او برای ایشان و محبت آنجناب به ایشان و مانند این‌ها، و سعی نماید در بجا آوردن اعمالی كه سبب محبت و دوستی آن بزرگوار با او شود.

* بیست‌ودوم؛
آنكه به‌سبب طول كشیدن زمان غیبت آن‌حضرت قلب تو قساوت پیدا نكند، یعنی دل سخت نشوی بلكه دلت نرم باشد در یاد آن‌حضرت.
خداوند در قرآن مجید در سوره حدید فرموده است: «أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَكُونُوا كَالَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ»
(آیا مؤمنان را هنگام آن نرسیده است كه دلهایشان به یاد خداوند، و آنچه از حق كه نازل شده است، خشوع یابد، و مانند كسانى نباشند كه پیشترها به آنان كتاب آسمانى داده شده است، و سپس روزگارشان دراز نمود، آنگاه دلهایشان سخت شد و بسیارى از آنان نافرمان بودند)
در تفسیر «البرهان» (جلد 4، صفحه 291) از حضرت صادق (ع) روایت شده كه فرمودند: «این آیه شریفه (الحدید، 16) در خصوص كسانی نازل شده است كه در زمان غیبت امام زمان (عج) هستند، و بعد از آن فرمود: «اعلموا أنّ الله یُحیی الارض بعد موتها» یعنی بداند كه حق‌تعالی زنده می‌گرداند زمین را بعد از آنكه مرده شده باشد.
و از حضرت امام محمد باقر (ع) روایت فرموده كه فرمود: «مراد از مردن زمین، كافر شدن اهل آن است و مراد از زنده كردن آن، احیای آن به‌ظهور حضرت قائم (عج) است كه زمین را به عدل خود زنده می‌كند، و اهل آن را زنده می‌گرداند، بعد از آن كه مرده باشند. (تفسیر البرهان، جلد 4، صفحه 291)

* بیست‌وسوم؛
اتفاق داشتن بر یاری امام زمان (عج) به‌این معنی كه دل‌های مؤمنین با هم متفق باشد و هم‌عهد شوند در یاری آن حضرت و وفای‌به‌عهدی كه با آن جناب می‌نمایند. در توقیعی كه از ناحیه مقدسه برای شیخ مفید (ره) آمده و آن آخر توقیعی است كه شیخ جلیل احمد بن ابی‌طالب طبرسی (ره) در كتاب «احتجاج» (جلد 2، صفحه 325) نقل كرده است، می‌فرماید: «اگر شیعیان ما در وفای‌به‌عهدی كه بر آن ها هست؛ با هم یك‌دل و متفق می‌شدند، هر آینه ظهور من عقب نمی‌افتاد و زودتر به سعادت زیارت جمال من فائز می‌شدند.»

* بیست‌وچهارم؛
اهتمام نمودن در اداء كردن حقوق مالیه كه بر ذمه آن‌ها تعلق می‌گیرد از قبیل زكات و خمس و سهم امام (ع) و این مطلب هر چند در تمام زمان‌ها واجب است، اما در زمان غائب بودن امام اثر مخصوصی دارد كه اهتمام به آن شده و سفارش و امر به آن فرموده است.
در توقیعی كه از ناحیه مقدسه برای شیخ مفید (ره) آمده است، می‌فرماید: «ما با او عهده می‌كنیم كه هر كدام از اخوان دینی تو از خداوند جل شانه بترسد و آن حقوق مالیه كه بر ذمه اوست از مالش بیرون كند و به مستحقش برساند ایمن و محفوظ می‌ماند از فتنه‌‌های گمراه كننده و امتحان‌هایی كه عارض می‌شود، و هر كدام بخل كنند و ادا نكنند آنچه را كه حق‌ تعالی امر فرموده كه بدهند و بمال عاریتی كه به ایشان داده صله ننماید كسانی كه را كه امر فرموده بصله نمودن آن‌ها، پس می‌باشد به این سبب زیان كار در دنیا و آخرت.» (الاحتجاج، جلد 2، صفحه 325)

* بیست‌وپنجم؛
«مرابطه» است. بدان كه مرابطه دو قسمت است: اول؛ آن است كه فقها در كتاب «جهاد» گفته‌اند و مقصود از آن این است كه شخص در یكی از سرحدات ـ یعنی جاهایی كه نزدیك بلاد كفار است ـ بماند و اسب خود را نگاه دارد، از برای آنكه اگر كفار بر مسلمانان هجوم كنند یا قصد بلاد مسلمین كنند آنها را خبردار نماید و اگر دفاع لازم شد، دفع شر كفار را از مسلمانان بكند. و این عمل در زمان حضور امام (ع) و زمان غیبت او هر دو مستحب مؤكد است. چنانچه علامه حلی (ره) در «الارشاد» و شهید ثانی (ره) در «روضه» فرموده‌اند، و از حضرت رسول (ص) روایت شده كه: «هر میتی نامه عمل او پیچیده می‌شود و فعل او منقطع می‌شود از هنگام مردن او مگر آنكسی كه مرابطه نموده باشد، در راه خدا كه عمل او زیاد می‌شود تا روز قیامت و ایمن می‌شود از آن ملكی كه در قبور مرده‌ها را امتحان می‌كند.»

* بیست‌وششم؛
اهتمام نمودن در تحصیل صفات حمیده و اخلاق پسندیده و بجا آوردن طاعات و عبادات شرعیه و اجتناب كردن از معاصی و گناهانی كه در شرع مقدس از آنها نهی شده است. زیرا كه مراعات این امور در زمان غیبت امام سخت‌تر از زمان ظهور است، به ملاحظه زیادتی فتنه‌ها و بسیاری ملحدین و مككین كه در صدد گمراهی مؤمنین می‌باشند، و لهذا در حدیث نبوی وارد شده كه فرمودند: «یا علی! قومی كه از همه كس یقین آنها عظیم‌تر و نیكوتر است، آن كسانی هستند كه در آخر‌الزمان پیدا می‌شوند كه پیغمبر (ص) را ندیده‌اند و امام آنها از نظرشان غایب است با وجود این ایمان می‌آورند به احادیث ما كه در كتاب‌ها نوشته شده.» (كمال‌الدین وتمام‌النعمة، ج 2، ص 384)
و در «بحارالانوار» (جلد 2، صفحه 140) از حضرت صادق (ع) روایت شده كه فرمودند: «هر كس دوست می‌دارد كه از اصحاب حضرت قائم (عج) باشد، پس باید منتظر ظهور آن‌حضرت باشد و پرهیزكاری و نیكوئی اخلاق رفتار نماید، در زمانی كه انتظار آن حضرت را دارد، پس چنین كسی اگر پیش از ظهور آن بزرگوار اجلش رسید و مرد از برای او هست مثل ثواب آن كسانی كه در زمان حضرت قائم (عج) باشند و او را یاری نمایند.»

* بیست‌وهفتم؛
در روزهای جمعه و عید غدیر و عید فطر و عید قربان، دعای ندبه را كه متعلق به آن‌جناب است و در «زاد المعاد» ذكر شده است، با حالت خوش و توجه بخوانند.

* بیست‌وهشتم؛
آنكه در روزهای جمعه كه متعلق به آنحضرت است، خود را مهمان آن‌جناب دانند و آن حضرت را زیارت نمایند، به این زیارت كه سید بن طاووس در كتاب «جمال الاسبوع» (صفحه 37) ذكر فرموده:
«السلام علیك یا حجة‌الله فی أرضه، السلام علیك یا عین الله فی خلقه، السلام علیك یا نور الله الذی به یهتدی المهتدون ویفرج به عن المؤمنین...»

* بیست‌ونهم؛
در «كمال‌الدین» و «جمال الاسبوع» (صفحه 522) به‌سندهای صحیح و معتبر روایت شده از شیخ ثقة «عثمان بن سعید عمری» كه امر فرمود به‌خواندن این دعا و فرمود: این دعائی است كه باید شیعیان در زمان غایب بودن امام (ع) بخوانند:
«اللهم عرّفنی نفسك فانك ان لم تعرّفنی نفسك لم اعرفك ولم اعرف رسولك اللهم عرفنی رسولك فانك ان لم تعرفنی رسولك صلی‌الله علیه وآله لم اعرف حجتك اللهم عرّفنی حجتك فانك ان لم تعرفنی حجتك ظللت عن دینی ... »

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: